Banner
Trang chủ NGHIÊN CỨU Nghiên cứu khoa học cán bộ

VAI TRÒ CỦA HỌC PHẦN VĂN HÓA ẨM THỰC TRONG NGÀNH QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ DU LỊCH SINH THÁI

27/05/2025 08:19 - Xem: 3
Trong những năm gần đây, ngành du lịch đang chứng kiến sự thay đổi sâu sắc về xu hướng và nhu cầu của du khách. Du lịch không chỉ còn là việc ngắm cảnh, nghỉ dưỡng, mà đã trở thành một hành trình trải nghiệm văn hóa, khám phá lối sống và hòa mình vào cộng đồng địa phương. Trong đó, ẩm thực nổi lên như một yếu tố thu hút mạnh mẽ, trở thành "cửa ngõ" giúp du khách cảm nhận sâu sắc bản sắc và linh hồn của vùng đất mà họ đặt chân đến. Đối với sinh viên theo học ngành Quản lý tài nguyên và du lịch sinh thái, việc tiếp cận và hiểu rõ văn hóa ẩm thực là điều vô cùng quan trọng. Do đó, việc đưa học phần Văn hóa Ẩm thực vào chương trình đào tạo là một hướng đi đúng đắn, góp phần tạo nên nền tảng kiến thức toàn diện, giúp người học trở thành những nhà quản lý và tổ chức du lịch có tầm nhìn sâu rộng, vừa am hiểu thiên nhiên, vừa thấm nhuần giá trị văn hóa bản địa.

Trước hết, cần khẳng định rằng ẩm thực là một phần không thể thiếu trong tổng thể bản sắc văn hóa dân tộc. Mỗi món ăn truyền thống đều hàm chứa thông điệp văn hóa, gắn với điều kiện tự nhiên, khí hậu, thổ nhưỡng, tập quán canh tác và đời sống tinh thần của cộng đồng địa phương. Chẳng hạn, món canh chua cá linh bông điên điển là đặc sản mùa nước nổi của người miền Tây Nam Bộ – nơi sông nước phù sa trù phú, hoa điên điển nở vàng rực và cá linh sinh sôi theo dòng con nước. Hay món mèn mén của người Mông vùng cao nguyên đá Hà Giang lại thể hiện sự tằn tiện, thích nghi và sáng tạo giữa điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Những món ăn ấy không đơn thuần để no bụng, mà còn là biểu hiện của lịch sử, thẩm mỹ, tinh thần cộng đồng và mối quan hệ hài hòa giữa con người với thiên nhiên. Đối với người làm du lịch sinh thái – nơi đặt trọng tâm vào tính chân thực và bền vững – thì việc am hiểu ý nghĩa của từng món ăn là chìa khóa để kể lại những câu chuyện hấp dẫn cho du khách, nâng cao giá trị trải nghiệm và giữ gìn sự độc đáo của điểm đến.

Học phần Văn hóa Ẩm thực vì thế không chỉ dừng lại ở việc học nấu món ăn hay tìm hiểu công thức chế biến, mà mang tính chất liên ngành, kết nối giữa văn hóa, sinh thái, địa lý, lịch sử và xã hội. Sinh viên sẽ được học về nguồn gốc ẩm thực vùng miền, đặc trưng nguyên liệu theo mùa, lễ nghi trong ăn uống, phong tục gắn với các dịp lễ hội. Đồng thời, học phần cũng giúp phát triển những kỹ năng quan trọng như: thiết kế sản phẩm du lịch gắn với trải nghiệm ẩm thực, tổ chức sự kiện, thuyết minh về món ăn cho du khách trong nước và quốc tế, và đánh giá tiềm năng phát triển du lịch ẩm thực tại từng địa phương. Đây là những kỹ năng thực tiễn rất cần thiết, giúp sinh viên khi ra trường có thể đáp ứng được yêu cầu khắt khe của ngành nghề, đồng thời tạo ra giá trị gia tăng cho
các sản phẩm du lịch sinh thái.

Sinh viên lớp K55 Quản lý tài nguyên và Du lịch sinh thái đang thưởng thức các sản phẩm ẩm thực tại Khu bảo tồn Làng nhà sàn Dân tộc Sinh thái Thái Hải

Thực tế đã cho thấy, nhiều mô hình du lịch thành công tại Việt Nam hiện nay đều khai thác hiệu quả yếu tố ẩm thực bản địa. Điển hình như Làng cổ Đường Lâm (Sơn Tây - Hà Nội) với món chè lam, tương Bần, thịt quay đòn đã trở thành nét đặc trưng níu chân du khách. Hay vùng Tây Bắc với các tour du lịch cộng đồng đã kết hợp giới thiệu cơm lam, gà nướng mắc khén, rượu ngô men lá như một cách thể hiện văn hóa dân tộc qua ẩm thực. Nếu thiếu kiến thức và kỹ năng về văn hóa ẩm thực, người làm du lịch sẽ khó có thể tổ chức và khai thác hiệu quả những trải nghiệm như vậy. Ngược lại, nếu được đào tạo bài bản qua học phần chuyên sâu, sinh viên có thể đóng vai trò là người kết nối giữa giá trị truyền thống với nhu cầu hiện đại, giữa bảo tồn di sản với phát triển kinh tế địa phương.

Ngoài ra, trong thời đại toàn cầu hóa, khi ranh giới văn hóa ngày càng mờ nhạt, ẩm thực truyền thống đứng trước nguy cơ mai một hoặc bị thương mại hóa quá mức. Việc đào tạo về văn hóa ẩm thực chính là cách để gìn giữ, bảo tồn và tái sinh những giá trị văn hóa phi vật thể, đồng thời khơi gợi tinh thần tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm của người trẻ. Đây cũng là cơ hội để phát triển các mô hình du lịch sáng tạo, như: tour du lịch ẩm thực, vlog khám phá ẩm thực vùng miền, bảo tàng ẩm thực địa phương, hay xây dựng bản đồ du lịch ẩm thực kết hợp bảo tồn tài nguyên sinh thái.

Từ góc độ phát triển cá nhân, học phần Văn hóa Ẩm thực còn giúp sinh viên rèn luyện tư duy hệ thống và sáng tạo, bởi để hiểu một món ăn không chỉ là nhìn vào hương vị, mà phải nhìn vào lịch sử, con người và môi trường sinh thái của nó. Đây là phẩm chất rất cần thiết cho những người làm trong ngành du lịch hiện đại - nơi con người không chỉ là người phục vụ, mà là người kiến tạo giá trị trải nghiệm.

Tóm lại, trong ngành Quản lý tài nguyên và du lịch sinh thái, học phần Văn hóa Ẩm thực không chỉ là một nội dung bổ sung, mà chính là một phần cốt lõi để tạo nên năng lực toàn diện cho người học. Nó giúp sinh viên hiểu sâu sắc về văn hóa bản địa, ứng dụng hiệu quả vào thực tiễn tổ chức hoạt động du lịch, đồng thời góp phần phát triển bền vững ngành du lịch trong mối quan hệ hài hòa giữa thiên nhiên, con người và di sản. Việc đầu tư nghiêm túc cho học phần này không chỉ có ý nghĩa về mặt đào tạo, mà còn là bước đi chiến lược để đưa du lịch Việt Nam tiến xa hơn trên bản đồ thế giới – với những sản phẩm không chỉ đẹp, mà còn đậm đà hồn cốt văn hóa dân tộc.

TS. Vũ Thị Kim Hảo

 

 

BÀI VIẾT LIÊN QUAN